11/07/2007

Ελέκτρες, Αντιγκόνες, δε κακομαθημένα οφ Σοφόκλες

& oι ματιές των άλλων!

Γοητευτικές πολύ όσο και αλλοιωτικες ( η λέξη τονίζεται κατ' επιλογή).
Μιά Αντιγόνη με αέρα πρόζας "εκόλ ντε φάμ" γι’ αρχή, μια υστερική Ηλέκτρα για τέλος κι η ατάκα αναδύθηκε φυσικά: «το τελετουργικό της καλοκαιρινής κατάβασης στο θέατρο της Επιδαύρου δεν θα το επαναλάβω στο μελλον» .
Κι έτσι θα γίνει μάλλον, του λόγου τηρηθησομένου, αφού πια ολίγον βλέπω, ολίγον αισθάνομαι, ολίγον ευχαριστούμαι κι είμαι ακόμα στο νωρίς ώστε ανωφελές στ’ ολίγον ν΄αρκούμαι.

Τί έγινε; Κασάτο κοντοχειμωνιάτικα; Όχι ακριβώς.
Πρόσφατα, είδα την κατά Στράους Ηλέκτρα. Η όλη προσέγγιση της γερμανικής όπερας σκηνογραφικά και σκηνοθετικά μου θύμισε και στις μικρότερες ακόμα λεπτομέρειες την κατα Στάιν επιδαυρική: Τ’ αρβυλακια, τα κουρέλια, η υστερικη κορη του Φρουντ που αδυνατει να υπάρξει μπρός στη ντίβα μαμά, το γκρίζο μεταλικό παλάτι του ολοκληρωτισμου, η μποτα του Αίγισθου, ο τζενταϊ Ορεστης, τα λιμπρετα....., τό όλο πράγμα αρκετό να μ’ εξσφενδονίσει με «το καλησπέρα» στον Αύγουστο, συμπληρώνοντάς μου, ετεροχρονισμένα, τά λόγια τών λόγων που έχασκαν μέσα μου κενοί στο διάστημα απο την θεατρική παράσταση μεχρι την προσφατη οπερετική .
Στην γερμανίδα Εlectra τής κρατικής όπερας της Βιέννης έκλεισε το παζλ της εικόνας με τα γκρίζα σύννεφα που σχημάτιζε μέσα μου την σκέψη :
Πώς οι «πρωτοπορίες», όπως κουβαλάμε τά τελευταία χρόνια τίς βορειοευρωπαικές ματιές στην τραγωδία είτε αυτοτελώς, είτε ως συμπράξεις, συχνά δεν είναι καθόλου πρωτοπορίες. Αλλά στην πραγματικότητα απλώς και μόνο η ανάγνωση του «δικού σου» από τον «άλλον», μια ανάγνωση μέσα απ' το φίλτρο των «δικών του παραμυθιών» των «δικών του τοπίων» και των «δικών του περιορισμών».
Αυτό δικαιώνει την άποψη που είχα διαβάσει –αλλά και διαπιστώσει-, για την αμηχανία έως ανυπαρξία του χορού στην κατα Σταϊν Ηλέκτρα, καθώς και τ’ οτι θύμιζε βιενέζικη οπερέτα.
Στην πραγματικότητα, θύμιζε όπερα και τώρα ξέρω πως θύμιζε την συγκεκριμένη του Στράους παρά οπερέτα. Κι όσο για τον χορό δεν θα λεγα τη λέξη αμηχανία, αλλά αδυναμία αναγνώρισης του σκοπού του. Κατανοητό, αφού παρόμοιες παραστάσεις της μετοχής της κοινότητας στο ατομικό δράμα δεν φέρει η γερμανοβαβαρική μοναρχική παράδοση.

Δεν αφορίζω την "άλλη" ανάγνωση στην τραγωδία, αντιθέτως μάλιστα την βρίσκω γόνιμη κι απαραίτητη -ως το βαθμό που δεν θέλουμε να φτιάξουμε μια τραγική πρόζα ας πούμε-, ούτε την θεωρώ «τοπικό» τοτέμ η εθνική υπόθεση, αυτό δα έλλειπε. Εξάλλου οι όντως πρωτοπορίες ως καινές είναι ουσιαστικό «δικές»,άχρονες και πολύγλωσσες.
Αναρωτιέμαι όμως γιατί θα πρέπει να λιγοστεύουμε –στο επιφανειακό - αυτο που διαθέτουμε για να μη το βαριόμαστε, ενώ αντιτο μόνο που αρκει καμμιά φορά είναι αντί ν' αποστρέφουμε το βλέμμα δανειζόμενοι κάποιο άλλο να τολμάμε να εμπλουτίζουμε το δικό μας "σκάβοντας στον ίδιο τόπο για τα υπόλοιπα" όπως λέει ο ποιητής.
Εκτός πιά κι έχουμε αλλάξει τόσο που έχουμε ανάγκη τις ματιές τών άλλων για να γνωριζόμαστε...


No comments: