Raduza

άκουσέ
την

Διαβάζοντας τά όνειρα τών Strysky & Nezval . Τι υπέροχη ομάδα μαζί μέ την Τoyen!
Η εκπληκτική έκθεση στην γκαλερί του μύλου για τό πολυσχιδές έργο του Strysky κι η απίστευτη τύχη μου να έρθω σε επαφή με το σύνολικό έργο ενός συγκλονιστικού ποιητή της ζωής!
Πρέπει νά γράψω κάτι σύντομα....
Σκέφτομαι τους δικούς μας, Εγγονόπουλο Εμπειρίκο αντίστοιχα, τά κολάζ του Ελύτη τίς ομοιότητές τους αλλά και τις υπέροχές τους διαφορές.

Η τσέχικη ματιά με έχει εντυπωσιάσει πολλαπλά.
Γνώριζαν άραγε πόσο σπουδαίοι ήσαν; Να ξέρατε πόσο ξεχωριστοί είστε, προσπαθώ
να πώ στην υπάλληλο του μουσείου. Μοιάζει με μικρή μπαμπούσκα και δεν μιλάει αγγλικά ...

(Κλέφτης χειρογράφων)

-Δεσποινίς, σάς παρακαλώ, μπορείτε νά γράψετε εσείς γιά μένα αυτό το κείμενο; Είναι δεμένο...τό χέρι μου, πρόσθεσε δείχνοντας με τά μάτια, θαρρώ πώς βλέπετε αδύνατο που είναι. Ορίστε τό χαρτί. Και στυλό βέβαια..

*

Τί γύρευες στό όνειρό μου, πρωί, με το δεξί σου χέρι γυψωμένο και τό κρυμμένο σου λάπ τοπ στήν τσάντα; Χαμογέλαγες, κρατώντας μου τό μπράτσο, στήν είσοδο του μετρό. Όχι τυχαία. Ευθεία πάνω μου τραβηξες εξ αρχής. Μου ζήτησες βοήθεια σάν νά ζητούσες ραντεβού απο τόν εαυτό σου. Αρσενικές πουτανιές! Καμώθηκα πώς δεν κατάλαβα ποιός ήσουν. Όπως και τις άλλες φορές . Όπως και στο Κρούμλοφ ή στην Τύνσκι. Δεν έβγαλα μιλιά μήπως με προδώσει η γλώσσα. Μονάχα χαμογέλασα κι έγυρα τά μάτια. Να μην με δείς πώς σ’ήξερα πού κλέφτης χειρογράφων ήσουν. Γιατί κι απ’ την γλώσσα ακόμα, το βλέμμα είναι που μας προδίδει καλύτερα. Αλλά κάτι τέτοια οι ψυχαναλυτές της δύσης ούτε που να τ’ακούν. Κι επιμένουν. Πώς καθρέφτης είναι ο τοίχος. Η, ο τοίχος καθρέφτης. Η κάτι τέτοιο τέλος πάντων.

*

Στ’ αλήθεια, θέλετε νά σας γράψω εγώ το επεισόδιο ή απλώς θά παίξω ; Μά τί σάς ήρθε και κατεβήκατε ως εδώ με αυτόν τόν επίδεσμο ; Θά χαμογελάτε όλη μέρα; Πολύ καλά λοιπον, γράφω γιά σας αυτο τό κείμενο: «εκείνο το πρωϊ τυλίχτηκε έναν ψεύτικο επίδεσμο και βγήκε να κλέψει χειρόγραφα στό μετρό... -Δεσποινίς, σάς παρακαλώ, είπε, μπορείτε νά γράψετε εσείς γιά μένα αυτό το κείμενο;..»

*

(Ο mr Idiom Matej Kren)

Σε όσους δεν παροικούν η οικούν την Ιερουσαλήμ , δεν είναι πολύ γνωστό πόσα πολλά καταφέρνει αυτός ο απίθανος τσέχος. Απο γλυπτική μέχρι μουσική, απο ζωγραφική μέχρι γραφιστική, απο κινηματογράφο μέχρι τέχνη του δρόμου.Το πιό σημαντικό όμως σ’ αυτά που κάνει, είναι ο τρόπος που κοιτάζει κι ο τρόπος που εκφράζει τήν συγχρονία! Ανάμεσα σε παρελθόν και παρόν, πραγματικότητα και φαντασία, μνήμη και λήθη, εσώτερο και εξώτερο, μέρος και όλο.

Αυτό στη φωτογραφία είναι τό Idiom , ένας πύργος, ή πολυπρισματικό πηγάδι , απο βιβλία και καθρέφτες που εγκατέστησε το 1998 στο χώλ τής εισόδου του δημαρχείου τής Πράγας και μιά ματιά μέσα του κυριολεκτικά σε μαγεύει.

Σ’ ένα τέτοιο πηγάδι γιά να ταξιδέψεις στον ατέρμονο χρόνο της σκέψης και τής τέχνης δεν χρειάζεται να ρίξεις κουβά η κέρμα . Αρκεί ένα βλέμμα μόνο. Ψηλά. Η χαμηλά. Η χαμηλά. Η ψηλά. Η χαμηλά. Η ψηλά. Η χαμηλά. Η ψηλά. Η χαμηλά. Η ψηλά. Η....

Μελαγχολώντας στο αεροδρόμιο της Πράγας (1)

Ο Αντριάν μεταφέρει τα σώματα και τις αποσκευές μας στο αεροδρόμιο της επιστροφής. Πιάνω κουβέντα. Δουλεύει διπλοβάρδιες γιά ψίχουλα κι είναι ευχαριστημένος. Είναι εικοσάρης και δεν θυμάται τόν κομμουνισμό. Σκέφτεται ότι ίσως καταφέρει νά έρθει στήν Ελλάδα τον Ιούλιο : «γιού χάβ μπίτσις γουϊ χάβ μπίλντιντς» λέει ... στην οθόνη του μυαλού μου βλέπω τις λέξεις γραμμένες στά λατινικά με πολλούς τρόπους , πολλές συγκοπές και πολλά χρώματα... Χαμογελάω ... «γουϊ χάβ» λέω. Εντυπωσιάζεται ακούγοντας πώς οι έλληνες δεν κοιμούνται απο τίς 11 τό βράδυ. Γελάει. Ονειρεύεται τίς μέρες που θα περάσει άϋπνος στην Ελλάδα....

Στο αεροδρόμιο ή ώρα είναι προχωρημένη, δηλαδή περασμένες 11.
Είναι η ώρα που οι Τσέχοι θά έπρεπε να κοιμούνται. Ολα τά καταστηματα είναι κλειστα ή κλείνουν τήν στιγμή εκείνη. Στην πύλη αναχώρησης πρίν κατεβάσουν ρολά, ζητάω ένα ποτήρι νερό από έναν άνθρωπο που στέκεται πίσω απο τήν βρύση του μπάρ. Γουϊ αρ κλόζντ μου απαντά . Το βλέπω, λέω, αλλά ξέρετε διψάω και θά ήθελα ένα ποτήρι νερό ...

Γουϊ αρ κλόζντ επαναλαμβάνει. Επιμένω. Προσπαθώ να του εξηγήσω ότι δεν θέλω να αγοράσω νερό αλλά νά πιώ γιατί απλά διψάω, διψάω πολύ...

Τελικά γεμίζει απρόθυμα ένα χάρτινο ποτήρι νερό και μου δίνει. Τον ευχαριστώ, σκέφτομαι αυτό που λέμε στην Ελλάδα: «έναν άνθρωπο να σου δώσει ένα ποτήρι νερό», τους δημόσιους ψύκτες για το ξεδίψασμα, τήν τάση τών τελευταίων ετών νά χρεώνουμε και τον ήλιο ακόμα, θυμάμαι την σκηνή απο το «Βαβέλ» που ό Πήτ βγάζει δολλάρια για να πληρώσει την ανθρωπιά του ΄Αραβα κι ανατριχιάζω στην σκέψη πώς ίσως είναι πολύ κοντά η ώρα που, και σ αυτή την χώρα, θα φτάσουμε να μην δίνουμε ούτε «του αγγέλου μας νερό». Ανατριχιάζω. Ισως γιατί νιώθω πώς όταν κι αυτό θά συντελεστεί θά έχουμε πεθάνει σάν χώρα....
Οι φίλοι με κατηγορούν για απροσαρμοστικότητα..... Με αδειάζω στο κάθισμα . Κλείνω για λίγο τα μάτια και σκέφτομαι τίς μερες που προηγήθηκαν. Επιστρέφω απο την Τσεχία μέ τις ψυχικές μου αποσκευές γεμάτες ! Έντονες συγκινήσεις και πολύ χαρά. Καθώς ξαναφέρνω στόν νου τ...ένα χέρι με σκουντά και μιά φωνή ... «Ώρα γιά επιβίβαση» μου λέει...."Αύριο τότε θά γράψω , αύριο..." μου λέω....

Εσένα, δηλαδή, τι σου δείχνει το δάχτυλο;

Η αισθητική μου παιδεία είναι ακαδημαϊκά πάμπτωχη το παραδέχομαι. Σχετικά με τα διάφορα καλλιτεχνικά κινήματα, ξέρω στην καλύτερη περίπτωση τά στοιχειώδη κι αυτά τά ξεχνάω η τά μπερδεύω συνήθως.

Οτι τυχόν γνωρίζω, το έχω μάθει κυρίως κοιτάζοντας ή ακούγοντας, παρά διαβάζοντας κάτι παραπάνω απο τά σχολικά.....Όπως περίπου μαθαίνω και μιά ξενη γλώσσα, δηλάδη μιλώντας την.

Έτσι βλέποντας λοιπόν, κατέληξα σταδιακά πώς μέρος ενός σύγχρονου εικαστικού έργου (και κυρίως βίντεο-άρτ) είναι συχνα κι ο τρόπος που εκτίθεται στο χώρο (το στησιμό του δηλ.) και καμμιά φορά κι ό ίδιος ό χώρος μαζί.

Έχοντας συνεπώς δει το έργο της E.Στεφανή μόνο μέσω διαδικτύου, ήξερα ήδη ότι είχα δεί το έργο σάν τυφλοπόντικας. Μισά και σχεδόν τυφλά.
Παρόλ’ αυτά, κάνω μιά προσπάθεια να δώ τι θέλει να πεί το ποιητή. Γιατί κάτι θέλει να πεί, ασχέτως αν το λέει με επάρκεια, απλότητα, η επιτυχία κι ασχέτως άν το καλό η κακό γούστο και η παιδεία μου θα το απαξιώσει η όχι. Οι εκδοχές, μάλιστα, που διάβασα σε διάφορα μπλόγκ περι δήθεν υποκίνησης του θορύβου, η περι επιχορηγήσεων και καλλιτεχνικών συμβιβασμών ουδόλως με απογοήτευσαν η με παρέκλειναν απο τον στόχο μου να «θέλω να καταλάβω μητέρα»!

Κι επειδή δυό σε ξένο στρατόπεδο καλύτερα τά καταφέρνουν, πού έλεγε κι ένας τυφλός μου παππούς, πήρα τηλέφωνο τον φίλο μου τον Δ.:

«Ρε σύ Δ. δεν έρχεσαι να δούμε μισά (δηλ. μπλά-μπλά απο το διακδίκτυο) και τυφλά (δηλ. μπλά-μπλά για τους πιό πάνω λόγους), κοινώς μισότυφλα, το έργο της γνωστής ντοκουμενταρίστριας και εν συνεχεία να γίνουμε τύφλα που έχω και ρακόμελα;»

Σιγά μη δεν ερχόταν ο Δ......

Ήρθε λοιπον, είδαμε ματάδαμε τό βίντεο, ευφρανθήκαμε μέ οίνον , έλαιον και άλλα εθνικά καλούδια (μεταλλαγμένες ντομάτες, τρελλά φιλέτα κ.λ.π.) κοιταχτήκαμε κάμποσο σιωπηλοί και τελικά συμφωνήσαμε: Αυτό που βλέπαμε κι οι δύο ήταν μιά μαλακία και μισή!

Μετά θυμηθήκαμε μερικές ωραίες ιστορίες απο την εποχή που είμαστε και οι δύο στην ΚΝΕ κι εκεί που είχα επαναπαυθεί με την μαλακία ερμηνεία μας , θυμήθηκα πώς οι κατα καιρούς καλλιτεχνικές εκλάμψεις ήταν αιτία διαγραφής και με ξανάπιασε το βάσανο: «Ρε συ Δ...», ξεφώνησα αίφνης, «....γιατι δηλαδή δεν έχει τίτλο τό έργο; Εσυ, άς πούμε, τί τιτλο θά του έδινες ;»

«Χα.... το έργο είναι αλληλοδραστικό χαζό...Χο.. χικ.. κάτσε πρώτα νά ολοκληρωθεί η εθνική μας μ...γκουχ.. γκλουπ...χικ».
Δεν πρόλαβε νά ολοκληρώσει τήν φράση του ο Δ., και τον άρπαξε ένας μεταφυσικός καταραμένος λόξυγκας, ανάμεσα σε γέλια και βήχα, έτσι που δεν κατάλαβα άν ήθελε να πει μοναξιά, μαλακία η δεν ξέρω τι άλλο ...εκείνο που ήξερα σίγουρα ήταν ότι ο Δ. ήταν όχι μισό- αλλά τελείως τύφλα απο τά ρακόμελα .
Αλλά κι εγώ, με τη σειρά μου, δεν πήγαινα πίσω. "Ασε μας βρε Δ....χικ..."., αντιγύρισα, "το έργο έχει τίτλο η σελήνη το δάχτυλο και...."

Το φώς της σελήνης, που έμπαινε απο τήν ανοιχτή μπαλκονόπορτα, ήταν το τελευταίο πράγμα που θυμόμαστε κι οι δύο. Η αυγή μας βρήκε παρέα στο πάτωμα αγκαλιά και... χωρίς ετυμηγορία....

Καταγγέλω άρα;

Όμως πώς υπάρχω;




Ζωή ιδρυματική, ζωή αυτόφωρη .

(αναλυτικά)