To ραδιόφωνο του Μπρέχτ

Το σπίτι του Βertolt Brecht και της & Helene Weigel βρίσκεται σε μιά άχαρη συνοικία στό Σαρλότεμπουργκ, στο ακρόριο του παλιού ανατολικού Βερολινέζικου τομέα, δίπλα στo "γαλλικό", όπως λεγόταν τό '53 , νεκροταφείο.

Απο τον κήπο του παλιού δίπατου σπιτιού της Chausseestrasse, βλέπεις τά λουλούδια και τίς ταφόπλακες του κοιμητηρίου κι ανάμεσά τους εκείνες τών Hegel και Fichte .

Το σπίτι είναι όμορφο τήν άνοιξη, μα όλες οι εποχές το λούζουν στό φώς αιτία για το χρώμα τών στοιβαγμενων απο τοίχο σε τοίχο βιβλίων, που ανάμεσά τους μετράς ικανότατο όγκο αρχαιοελληνικής γραμματείας και άπω-ανατολικής ποίησης!

Εκτός απο τόν κινεζικό πάπυρο με τα χαϊ κού στο στενό υπνοδωμάτιο, δύο είναι τά αντικείμενα που κεντρίζουν το ενδιαφέρον μου .

Τό ένα απο αυτά, το ραδιόφωνο του συγγραφέα .

Ο Μπρέχτ εμπιστευόταν την τεχνολογία και πίστευε πώς η χρήση της μπορεί όχι μόνο να υπηρετήσει την τέχνη, αλλά και να συμβάλλει διαμεσολαβητικά τόσο στον εκδημοκρατισμό της πληροφορίας όσο και τής ίδιας τής τέχνης δημιουργώντας ενεργητικούς ακροατές . Χαρακτηριστικά έγραφε το 1932:

"Το ραδιόφωνο θα μπορούσε να είναι το καλύτερο μεσο για την εγκαθίδρυση μιάς δημόσιας επικοινωνίας, ένα τεράστιο δίκτυο απο καλωδιώσεις .
Δηλαδή αυτο θα μπορούσε να συμβεί αν ξέραμε πώς να δεχτούμε εξίσου όπως μεταδίδουμε , πώς να αφήσουμε τόν ακροατή να μιλήσει εξίσου όπως ακροάζεται , πώς να επικοινωνησουμε μαζί του αντι να τον απομονώνουμε . Στην βαση αυτή το ραδιόφωνο δεν θά ήταν ο παροχέας μιά επιχείρησης αλλά ο οργανισμός τών παροχέων ακροατών του"

Der Rundfunk als Kommunikationsapparat" in Bjitter des Hessischen Landestheaters Darmstadt, No. 16, July 1932]

Πέρα όμως απο τίς κοινωνικές του πεποιθήσεις γιά τό ραδιόφωνο, τό ίδιο το ραδιόφωνο-αντικείμενο, το μικρό εκείνο παλιό κουτάκι με τά κουμπιά στο υπνοδωμάτιο, ό Brecth φαίνεται να το αγαπούσε πολύ. Τόσο πολύ:

Η ΜΠΑΛΑΝΤΑ ΤΟΥ ΡΑΔΙΟΦΩΝΟΥ:

Μικρό μου κουτί,

που με κρατούσες συντροφιά

Στίς αποδράσεις μου

Κι εγώ σε φρόντιζα

Μην πάθεις τίποτα

Και σ' έπαιρνα μαζί μου

Απ'τό σπίτι στο καράβι

Κι απ' τό καράβι στο τραίνο

Ήσουν εκεί δίπλα στο κρεβάτι μου

Ακόμα και στις ώρες του πόνου

Απ'τό πρωί μέχρι τό βράδυ

Για να μπορούν οι εχθροί μου

Να μου μιλούν γιά τις νίκες τους

Να μου λένε πόσο νοιάζονται γιά μένα,

Θέλω να μού υποσχεθείς

Πώς δεν θά σωπάσεις ξαφνικά

Bertold Brecht

Mτφρσ. Μιχάλης Μήτρας

δημ. "η Λέξη", 132, τευχ. 1000, μάρτης-απρίλης '96

Δεν ξέρω πώς μου 'ρθε ξαφνικά να γράψω γιά τον Μπρέχτ και τό ραδιόφωνό του. Εγώ τα ποιήματα του Μανώλη Αναγνωστάκη σκεφτόμουν απόψε. Ας είναι.